KAFFED HABER
2021 Rusya Nüfus Sayımı Sonuçlarının Çerkesler Açısından Analizi
2021 yılında Rusya’da nüfus sayımı yapıldı. Rusya Federasyonu nüfusunun sayısal ve ulusal bileşimi hakkında yeni veriler elde edildi.
2021 Tüm Rusya Nüfus Sayımının Çerkesler açısından sonuçları nelerdir?
Bilindiği gibi, Çerkesler (Adigeler), tek bir halk olmasına rağmen, resmi Rus ulusal-idari sınıflandırmasında birkaç etnonim altında toplanılmıştır: Kabardeyler, Adigeler, Çerkesler, Şapsığlar, Mozdok Kabardeyleri. 2021 nüfus sayımı verilerine dayanarak oluşturulan “Rusya nüfusunun ulusal bileşimi” başlıklı tabloda, bu grupları oluşturan insan kitleleri için aşağıdaki rakamlar verilmiştir. (Parantez içinde gösterilen rakamlar 2010 yılı verileridir):
- Adigeler (Abzekhler, Adigeler, Adigey Kozakları, Adige-Çerkesler, Adıgeler, Adığeler, Bjeduğlar, Kemgoevler, Suriye Adigeleri, Adıge-Çerkesler, Çerkes-Bjeduğlar)* – 111.471 (124.835)
- Kabardeyler (Çerkesçe (Doğu dialekti) konuşan Adigeler, Çerkesçe (Doğu dialekti) konuşan Adıgeler, Çerkesçe (Doğu dialekti) konuşan Adige-Çerkesler, Çerkesçe (Doğu dialekti) konuşan Adiğeler, Çerkesçe (Doğu dialekti) konuşan Ermeni-Kabardeyler, Kabardey-Balkarlılar, Mozdok Adigeler, Mozdok Kabardeyler, Kabardey-Çerkes dilini konuşan Çeçen-Kabardeyler)* – 523 404 (516 826)
- Şapsığlar (Abrekler, Adige-Şapsığlar, Şapsığ dilini konuşan Adigeler, Adıge-Şapsığlar, Karadeniz Şapsığları, Hakuçinler)* – 1914 (3882)
- Çerkesler (Çerkesçe konuşan Adigeler, Çerkesçe konuşan Adiğeler, Çerkesçe konuşan Besleneyler, Ubıhlar, Çerkesçe konuşan Adige-Çerkesler, Suriye Çerkesleri)* – 114.697 (73.184)
Rusya Federasyonunda yaşayan toplam Çerkes sayısı 751.486 (718.727) olarak tespit edilirken, 2010’dan 2021’e kadar olan dönem için artış 32.759 kişi olarak hesaplandı. “Adigeler” ve “Şapsığlar” olarak kaydolan kişi sayısında azalma, “Kabardeyler” ve “Çerkesler” olarak kaydolan kişi sayısında ise artış dikkat çekmekte. “Çerkes” sayısının 73.184’ten 114.697’ye (+41.513) çıkması özellikle dikkat çekmektedir. Ancak burada hangi “Çerkeslerden” bahsettiğimizi anlamakta fayda var. Mesela Karaçay-Çerkes Cumhuriyeti’nde yaşayan Çerkesler arasında mı nüfus patlaması olmuş (resmi terminolojinin “Çerkes” olarak tanımladığı insanlar burada yaşayanlardır)? Ne yazık ki, Rusya Federasyonu bölgelerinin etnik bileşimi hakkında bilgi henüz mevcut değil. Sadece Rusya geneli için geçerli rakamlar mevcuttur. Ancak, büyük olasılıkla, nüfus sayımı sırasında ülke çapında tüm Çerkeslerin (Adigelerin) “Çerkes” genel adı altında kayıt yaptırmalarının istendiği “Ben Çerkes’im. Ya sen?” kampanyasının etkisiyle karşı karşıya olduğumuz varsayılabilir. Yani Karaçay-Çerkes’te bir nüfus patlamasından değil, “Kabardeyler”, “Adigeler”, “Şapsığlar” kategorilerinden gelen Çerkeslerin sayısında mekanik bir artıştan bahsediyoruz. “Adigeler” ve “Şapsığlar” sayısındaki azalma buradan gelmektedir (ikincisinin sayısı neredeyse yarı yarıya azaldı).
2010 nüfus sayımına göre 56.466 Çerkes’in doğrudan KÇC’de yaşadığını biliyoruz. 2021’de kayıtlı “Çerkes” sayısı ile tam olarak Karaçay-Çerkes’te yaşayan Çerkes sayısı arasındaki fark, Adigelerin (Çerkesler) ulusal duyarlılıkta iyi bir büyüme hızına sahip olduğunu gösteren bir sonuçtur. Ne Sovyet idari bölünmesinin ne de bugünkü çeşitli örgütlerin ve sözde ulusal liderlerin tek bir Çerkes etnik grubunu manevi olarak parçalamaya yönelik girişimlerinin başarılı olamayacağı açıktır. Ve bunu, verilen resmi rakamların ulusal yöneliminin gerçek ölçeğini tam olarak yansıtmayabileceği gerçeğine rağmen görebiliyoruz. Farklı “Çerkesler” hakkında Sovyet düşünce modeline alışmış eski nesil, fiziksel olarak azalıyor ve bu tür zihinsel ve manevi prangalardan kurtulan yeni nesil, kendisini tek bir ulusal organizmanın parçası olarak kabul etmek için gittikçe daha fazla ortak temas noktası buluyor.
Bu tür olumlu eğilimlere rağmen, Çerkeslerin demografik büyüme hızının arzulanan değerin altında kaldığını kabul etmek gerekir. Bu tür kayda değmez artış oranları, Çerkeslerin ekonomi, kültür ve dil gibi her şeyin bağlı olduğu demografik başarıyı elde etmesini stratejik anlamda engeller.
Abaza ve Abhazlar için durum daha da kötü (2010 nüfus sayımı rakamları parantez içinde verilmiştir):
Abazinler (Abazalar) – 41.793 (43.341),
Abhazlar (Apsua) – 8.177 (11.249).
Abhazya Cumhuriyeti topraklarında nüfus sayımı yapılmadı. Burada sadece Rusya Federasyonu’nda yaşayan Abhazlar dikkate alınmıştır. Ancak bu durumda bile 2010 rakamlarına göre demografik bir gerileme söz konusu.
Dapshu Babug
Kaynaklar:
rosstat.gov.ru, Rusya’nın sosyo-demografik portresi: 2010 Tüm Rusya Nüfus Sayımı / Feder sonuçlarına göre. devlet hizmeti İstatistik. – M .: IIC “Rusya İstatistikleri”, 2012. – 183 s.
(*) Maddelerdeki ifadeler yazarın benimsediği veya belirlediği tanımlar olmayıp, Rusya Federasyonu resmi terminolojisi ve sınıflandırmasında kullanıldığı şekliyle yazılmıştır.
