ЗИ УНАГЪУЭР ЯГЪЭК1УЭДА ЛЪЭПКЪ; АДЫГЭХЭР

Адыгэхэм зауэр я нат1эуэ я гъащ1эр яхьащ.

 

Зы лъэхъанэ, Тэнрэ Индылыжьрэ я зыхуакур адыгэхэм я шы гуартэхэм и хъуп1эу щыту, Хэкум и гъунап1къэхэр зы лъэныкъуэк1э Каспийм, адрей лъэныкъуэк1э Хы ф1ыц1эм еуал1эуэ щытащ.

 

Хэкур зэрыпхъуак1уэхэм щахъумэн папщ1э зауэшхуэхэр ирахьэк1ук1ащ адыгэхэм, л1эщ1ыгъуэк1эрэ ек1уэк1а а зауэ лъэхъанэхэм, лъэпкъым нэхъ хэплъыхьауэ, нэхъ жыджэри хэтхэм щыщхэу бжыгъэншэуэ ц1ыхум я псэр щатащ.

 

Адыгэхэм лъапсэрыхыр къыхуэзгъэк1а а зауэхэм адыгэхэм я бжыгъэр апхуэдизу хигъэщ1ати, тхыдэтх лъэпкъыл1 Исмейл Беркъукъу, " Тхыдэм Къыхэщ Кавказыр " зи ц1э и тхылъ гъуэзэджэм ар щыже1э, " 1850 гъэхэр къыщысам, лъэпкъым пашэ хуэхъуу лъэпкъыр зэрихьэну л1ыщхьэ Хэкум къинэжатэкъым " жери..

 

1864 гъэр...

 

Урыс Пащтыхьыгъуэм и л1ык1уэу Кавказым ягъэк1уа, пащтыхьым и къуэш Грандюк Мишел, зауэ лъы гъажэм къелыу Хэкум къинэжа Адыгэ т1эк1ум зыхуегъазэри ар яжьыре1э, “Зы  мазэм и к1уэц1ым Кавказыр фымыбгынэу щытмэ,  Урысейм и щ1ып1э лъэныкъуэ  куэдымк1э  фыщызбгырадзынущ .." жери..

 

Е  Хэкум фик1ынущ, е  фыдгъэк1уэдыпэнущ !Ат1э арат къик1ыр абы..

 

Къуэк1ып1э лъэныкъуэм, Къасбий и 1уфэм  къыщыщ1идза Урысей - Кавказ зэбэныныгъуэр, 1864 гъэм  Хы  ф1ыц1э 1уфэм деж щиухат. Хэтым нэхъ къысщ1эплъэурэ, хэтым нэхъ зыпыужьыурэ илъэс 279 хуэдизк1э ик1уат Урыс - Адыгэ зауэр..

 

 Адыгэхэм я псэр халъхьэу я адэжь щ1ыналъэр зэрахъумэным яужь итахэ  щхьэк1э, Урыс Пащтыхьыгъуэм Хэкур гущ1эгъуншэу   къезауэри зы1эщ1егъэхьа. Зауэм щыгъуэ лъэпкъым щыщ  ц1ыху куэдым я псэ ятат, Адыгэ Лъэпкъри  къарууншэ хъуат..

 

Адыгэхэр 1эмалыншэт...

 

Ц1ык1у - ин,  ц1ыхухъу- ц1ыхубз зэрыщыту, илъэс  мин бжыгъэ куэд  лъандэрэ зыщыпсэу    я унэ, я жьэгу, я пщ1ант1э, я къуажэ, зэтк1эри къысщанэри гъуагуанэ гуауэм техьахэт. Жып1эк1э пхунэмыгъэсыну зыгуэрэт  Адыгэхэм къалъыса лейр. Кхъухь хьэбыршыбырхэм ирауба ц1ыхухэр Уэсмэн къэралыгъуэм и хы 1уфэхэм атк1э - мытк1э щыракъухь..

 

Зыпкъырыхуауэ,  зыпкъырыщэщауэ, зыпэжыжэуэ, зыпэ1эщ1эуэ..

 

Ныт1э, “ И унагъуэр хуагъэк1уэдащ “ жыхуа1эр  апхуэдэракъэ? Нобэр къыздэсми, а зрикъухьа щ1ык1эм тету  апхуэдэщ дунейпсо адыгэхэр..

 

 


nan



Yakup Temel Тэгъулан Екъуб

Share