Çocukluğumuzun kozasını yitirdiğimizden beri; kentsoylu yaşamımızda, hantse guaşenin peşinde koşturmalarımızın masumiyetine hasret yaşadık. Ve apansız bastıran yağmur öfkesini kustuğunda bir akşam üstü, hayallerimizi kaybettik. Hayallerimizi damıttık şehrin yaslandığı dağın eteklerinde. Naneden dinlediğimiz son şıpseyi gönderdik yağmurlarla Oşhamaho'ya ulaşır belki diyerek.
Hantse guaşeye yabancıyız.
Diasporik umutlarımız hüsranla noktalandı çoğu zaman. Aynı rüyayı görmek için zorladık uykularımızı. Kalabalıklar arasında yitip gitmek korkusu karabasan misali konuk oldu gün ortasında bile. Anadilde upuzun worşerlerin olduğu geceler mazide kaldı. Gecelerimiz siyahi bir kadın; gizemli, alıngan, kıskanç. Gecelerimiz ıssız, hoyrat, sırıtkan. Ve soğuk gecelerimiz. Bizi bizden kopartan.
Anadilimize... Adıgebzeye yabancıyız.
Ruhumuzu dinginleştirecek limanlar arıyoruz kentin keşmekeşinde. Çerkes ruhunu tarihin tozlu anılarına hapsediyoruz. Öfkeye bezenmiş mimikler, ihanetler yokluyor kapılarımızı. Ve asimilasyon denilen haduğodaxeyle boyuyoruz ruhumuzun kaybedilmiş renklerini.
Ruhumuza yabancıyız.
Hikayelerimiz düğüme ulaşmıyor, labirentlerinde zorlu yolculuğun. Yaman çelişkiler yaşayıp yaman vedalarla düşüyoruz yollara. Ayaklarımıza dikenler batıyor, paramparça olmuş yamçılarımız. Yine de direnerek devam ediyoruz yola. Yol ki uzun ve çatallı, yol ki yorgun ve yorulmuşuz çıkmaz sokaklarda.
Yollarımıza yabancıyız.
Ellerimiz nasır bağlamış geçmişi yakalama uğruna. Omuzlarımız yaslanmaya, gözlerimiz umuda muhtaç. Ve vakitsiz çırpınışlar beyhude hayaller yaşamış yüreklerimiz. Yüreklerimiz sahipsiz, yüreklerimiz kırılgan.
Yüreklerimize yabancıyız.
Başkalaşmışız seyrederek aynalarda bu başkalaşımı. Zaman harmanlıyor bizi. Saçlarımız beyazla tanışmış. Dilimiz her geçen bir başka yabancı kelimeyle tanışıyor asimile. Anadilimizde bir kelime daha yitip gidiyor belleğimizden. "Asalet" ve "Nezaket" mavralarının ürünü maskelerimizle barışık yaşıyoruz hayatımızı. Oysa sorgulamalıydık değişimin girift bilmecesini. Sürgünlük yüzümüzün yorgunluğu olarak yansımış aynalara. Aynalar duyarsızdır şimdi aynalar umarsız.
154 yıllık bir hikaye bizimkisi, kendimize gün be gün yabancılaştığımız.
Yabancıyız...
Oşhamaho'nun çocukları artık Oşhamaho'ya yabancı.
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
ХАМЭ
Ди сабийугъуэм и жылапхъэ кумысэр зэрыдгъэкlуэдрэ, къалэдэсу дыпсэууэ, хьэнцэгуащэхэм къыщыкlэлъыджыхьа гу къэбзагъэм ди нэр къыхуикlыу, дылъэмыlэсужыфу дыпсэуащ.
Аращи и губжьыр къыщыттриунэщlа пщыхьэщхьэ гуэр, ди къэкlуэнум теухуа ди нэгу къыщlэдгъэхьэхэри тlэщlэбзэхыкlащ.
Ди нэгу къыщlэдгъэхьэхэр щыдгъэжэбжэжыну иужь дыщихьащ къалэбгъухэм.
Ди нанэ къытхуиlуэта иужьрей дыдэ псысэр уэшхым гъусэ хуэтщlри хуедгъэхьащ lуащхьэмахуэм, дэнэ щытщlэн, зыгуэркlэ лъэlэсыну ди гугъэурэ.
Иджы дэ хьэнцэгуащэм дырихамэщ.
Хэхэсу къэдгупсысахэр зэхэщэщэжащ и нэхъыбэм. Дызэпщlыхьам депщlыхьжыну хущlэдгъэкъуащ ди жейхэр. Цlыхубэм дыхэшыпсыхьыжын гузэвэгъуэр жэщтеуэу къыттеуащ, махуэхэм нэгъунэ тхуэхьэщlащ.
Ди анэдэлъхубзэмкlэ пщыхьэщхьэ уэршэр щекlуэкl лъэхьэнэхэр ди блэкlам и пшагъуэм къыхэнащ.
Ди жэщхэр фlыцlафэу зы цlыхубз, щэху гуэрхэр щlэлъу, тэмакъкlэщlу, гу темыхуэу. Ди жэщхэр щэхуу, зэхэупцlауэ, зэlурылэлу. Аращи щlыlэщ ди жэщхэр, Дэ, дэрым дызэпигъэхуу.
Иджы адыгэбзэм дырихамэщ.
Ди псэр щыдгъэпсэхун екlуэлlапlэхэр къыщыдолъыхъуэ къалэхэм зэфlэзэрыхьа и щlыпlэхэм. Адыгэпсэр блэкlам и сабэрилэ дапхъэхэм къытыдонэ. Ди нэlур нэщхь пэщхь зэхэукlащ, епцlыжыныгъэхэр къыlуоуэ ди бжэlупэхэм. Аращи асимилацэ жыхуаlэ хьэдыгъуэдахэмкlэ долэж ди псэхэм щыдгъэкlуэда и плъыфэхэр.
Ди псэхэм дырихамэщ.
Ди хъыбархэр зэрэдзапlэм тхунэскъым, зэфlэзэрыхьа гъуэгуанэ гугъухьым. Зэмыфэгъу гъащlэхэр къэдгъэщlурэ, зэмыфэгъу щlыкlэурэ зэбгъэдэкlыжынхэр тыдоуху ди гъуэгуанэхэм. Ди лъакъуэхэм банэ зэмыфэгъухэр къыхоуэ, зэпкъыроху ди щlакlуэхэр. Дауи ди гъуэгу дытоувэж, ди гъащlэр едгъэкlуыну. Ди гъуэгуанэр кlыхьым и мызакъуэу, дыкъуакъуэщ, гъуэгухэм дыщешащ, дыригъэзэщащ къэгъэзэжыпlэ зимыlэ уэрамхэм.
Гъуэгхэм дырихамэщ.
Ди lэ, ди лъэм вэгъу трищlэжащ, ди блэкlам дылъэlэсыжын гугъэкlэ. Ди дамэр егъэщlыпlэ, ди гугъэр гугъапlэ хуэныкъуэщ.
Имыгъуэ зэпlэрапlэ амалыншэ гугъэхэм къыхуеуащ ди гур. Ди гур зейншэщ, ди гур зэхэщэщэгъуафlэщ.
Ди гум дырихамэщ.
Зэхъуэжыныгъэр, ди зэхъуэжыныгъэр гъуджэхэм щитлъагъуэу. Лъэхъэнэм хьаму дызэхуехьэс дызэхегъэзэрыхь. Ди щхьэцхэр хужьыфэм нэlуасэ хуэхъуащ. Ди бзэр нэгъуэщl зы бзэм и зы псалъэм нэlуасэ хуохъу. Ди анэдэлъхубзэм зы псалъэ хокlуэдыкl, хокlуэсыкl.Нэмысыфlыгъэ фlэрэфlагъэ нэlупхъуэхэр зэlурытпхъуауэ псалъэ мышухэмкlэ ди щхьэ къэдгъэпцlэжу догъащlэ ди гъащlэр.
Арами къэтлъыхъуэн, къэтхутэн хуеятэкъэ зэхъуэкlыныгъэм хэкlыпlэгъуей и къуэжыхьхэр?
Хэхэс хъуным къыдэхуа ди напэ лъапlэхэм и фэр пихужауэ гъуджэхэм нахуэу къощ. Гъуджэхэм зэхащlэкъым хъампlэри ящlкъым.
Илъэсищэрэ щэныкъуэрэ плlырэ лъандэрэ икlу хъыбарщ дэ ди хъыбарыр, дэ дызэрызыхуэхамэм и хъыбарыр.
Iуащхьэмахуэм и бынхэр иджы lуащхьэмахуэм хуэхамэщ.
nan
Serah’a Vedat
