Kabardey Balkar Cumhuriyetinde Kanjal Zaferinin 310. Yıldönümü nedeniyle kutlamalar düzenlemek üzere Zafer anıtının bulunduğu bölgeye gitmek isteyen atlıların yolunun, Kendelen (Кенделен) köyünde Balkar köylüler tarafından kesilmesi ve güvenlik güçlerinin de geçişi engelleyici müdahalesi ile başlayan olaylar endişe verici boyutlara tırmanmıştır.
Atlılar yollarını değiştirerek farklı bir dağ yolundan anıt bölgesine ulaştılar. Ancak, bu engellemenin duyulması ve dönüş yolunda yine engelleme ile karşılaşılacağına ilişkin duyumlar ile tetiklenen ve seyahat hakkının engellenmesine tepki duyan kitlelerin harekete geçmesi ile büyüyen olaylar, hem ilgili köyde hem de Nalçik şehir merkezinde geniş çaplı protestolara dönüşmüştür. Bu protestolar sırasında bazı güvenlik görevlilerinin aşırı ve orantısız şiddet uygulaması anavatan ve diasporada tepkinin daha da şiddetlenmesine yol açmıştır.
Dünya Çerkes Birliği (DÇB) Genel Kurulu nedeni ile Nalçik’te bulunan Kafkas Dernekleri Federasyonu (KAFFED) heyeti, olayları yakından takip etmiş, genel merkezimizi anlık olarak gelişmeler konusunda bilgilendirmiş ve koordineli şekilde gerekli müdahalelerde bulunmuştur. DÇB Genel Kuruluna ara verilerek Divan Başkanı Nehuş Zavurbi başkanlığındaki bir heyet olay yerine gitmiş ve çeşitli görüşmeler gerçekleştirmiştir. Genel Kurulun sonraki bölümünde de konu detaylı şekilde tartışılmış; bu tür çatışma ortamlarının tekrarlanmaması ve çözüm konusunda gelecek yıllarda programın resmi kutlamalara dönüştürülmesi dahil bazı önlemler ele alınmıştır.
Kabardey Balkar Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Yuri Kokov ile yapılan görüşmelerde de sorunun büyümeden çözülmesi, önümüzdeki yıllarda benzer olayların yaşanmasının engellenmesi ve olaylar sırasında gözaltına alınanların serbest bırakılması konuları ele alınmıştır. Cumhurbaşkanı Kokov ise olayları yakından takip ettiklerini ve gerekli adımları atacaklarını belirtmiştir.
Dünyanın çeşitli bölgelerinin çalkantılar içerisinde barış ve huzur ortamından hızla uzaklaştığı mevcut konjonktürde; anavatanımız ve diasporamız açısından son derece önemli olan Kabardey Balkar Cumhuriyetinde barış ve huzur ortamının korunması adına tüm tarafları akıl ve hukuk çerçevesinde hareket etmeye, her türlü kışkırtmadan ve kışkırtıcıdan uzak durmaya, barış ve huzuru koruma konusunda dikkatli ve özenli davranmaya davet ediyoruz.
Yaşanan olayların tekrarlanmaması ve olumsuz sonuçlarının ortadan kaldırılması amacı ile;
- seyahat hakkı başta olmak üzere tüm hakların kamu otoriteleri tarafından güvenceye alınması,
- olaylar sırasında gözaltına alınanların haksız bir cezalandırmaya tabi tutulmaksızın serbest bırakılması,
- olaylarda orantısız güç kullanan güvenlik gücü mensupları ve bu yönde emir veren amirleri hakkında gerekli yasal işlemlerin yapılması,
- taraflar arasında geleneksel toplumsal diyalog mekanizmalarının işletilmesi,
- tarihi olayları husumet değil birlikte anma ve anlama olgunluğuna erişilmesi gerektiğine dair inancımızı ve çağrımızı kamuoyu ile ve yetkililerle paylaşıyoruz.
AÇIKLAMANIN ÇERKESCE ÇEVİRİSİ
Къэнжал текlуэныгъэр гъэлъЭпlэным къыщыхъуа къэхъукъащlэхэм теухуа КАФФЕДЫМ и гъэнэlуэныгъэ
p>
Къэнжал зауэр зэриухрэ илъэс 310 зэрырикъур ягъэлъап1эну тек1уэныгъэ фэеплъ сыныр здэщы1э Къэнжал бгым Къэбэрдей шухэр щык1уэм, абыхэм я гъуэгур Гундэлэн къуажэдэсхэм къызэпаупщ1ащ, къару къулыкъухэми шухэр а къуажэм дамыгъэхьэу, бламыгъэк1ыну щыщ1адзэм, зэпэщ1эувэныгъэр нэхъри шынагъуэ къэхъуащ.
Шухэр, абыхэм щыбламыгъэк1ым, фэеплъ сыным деж нэгъуэщ1 бгы гъуэгук1э к1уахэщ. Арщхьэк1э шухэм къагъэзэжмэ иджыри къуажэ к1уэц1ымк1э къыдамыгъэк1ыну псэлъмакъ щы1э хъуащ. Апхуэдэу, ц1ыхур здэк1уэнум щхьэхуиту к1уэфыну хуитыныгъэр къызэрызэпаубыдам къыхэк1к1э, ц1ыху гупышхуэхэр къызэхуэсри Гундэлэн къуажэми Налшык купсэми протестышхуэ ящ1у щ1адзащ. Протест щащ1ым, къару къулыкъухэм егъэлеиныгъэ хэлъу ц1ыхухэм залымыгъэ ирахащ. Апхуэдэ щытык1эр хэкуми хэхэсми нэхъри я жагъуэ хъуащ.
Дунейпсо Адыгэ Хасэм (ДАХ) и зи чэзу зэхуэсым хэтыну Тыркум и КАФФЕД жыхуи1э Кавказ Хасэхэм я Федерацэм и л1ык1уэхэр къэхъукъащ1эхэм к1элъыплъащ, ди купсэми, а хъыбархэр къригъащ1эк1эрэ, къэхъукъащ1эхэм теухуауэ жы1эпхъэхэри игъэзэщ1ащ. ДАХ–м и зэхуэсыр зэпигъэури зэхуэсым и тхьэмадэ Нэхущ Заурбий я нэхъыжьу зы гуп апхуэдэ 1уэху мыщхьэпэр здэщы1эм к1уэри зэпсэлъэныгъэ зыбжани ирагъэк1уэк1ащ. Зэхуэсым и ет1уанэ 1ыхьэми къэхъукъащ1эхэм тепсэлъыхьахэщ. Апхуэдэ къэхъукъащ1э дяпэк1э къэмыгъэхъун, проблемэхэр зыф1эха хъун папщ1э, къык1элъык1уэ илъэсхэм мыпхуэдэ гъэлъэп1эныгъэр офицальнэу зэрыщытын хуейм тепсэлъыхьахэщ.
Къэбэрдей-Балъкъэр Республикам и 1этащхьэ К1уэк1уэ Юри дедгъэк1уэк1а зэпсэлъэныгъэхэми мы проблемэр ин мыхъуу зэф1эхын, къык1элъык1уэ илъэсхэм мыпхуэдэ къызэрымыхъун, къэхъукъащ1эхэм 1эрыубыд ящ1ахэри хуит къызэращ1ыжынум и гугъу тщ1ахэщ. Къэбэрдей-Балъкъэрым и 1этащхьэ К1уэк1уэ Юрий къэхъукъащ1эхэм и нэ1э зэрытетыр, зэрык1элъыплъыр, сыт хуэдэ хэк1ып1э щы1эми къызэригъэсэбэпынур къыхигъэщащ.
Дунейм и щ1ып1э куэдым мамырыгъэр нэхъ мащ1э щыхъу мы дызэрыт лъэхъэнэм, ди хэкумк1и диаспорэмк1и мыхьэнэшхуэ зи1эщ Къэбэрдей-Балъкъэр Республикэм мамырыгъэр щыхъумэным, акъыл хэлъу, хабзэк1э 1уэхум бгъэдыхьэным, ц1ыхухэр къызэщ1эмыгъэстэным, мамырыгъэр хъумэным хуэсакъыну, абы егугъуну лъэныкъуэ псори къыхудоджэ.
Мыпхуэдэ къэхъукъащ1эхэм къытрамыгъэзэн щхьэк1э, проблемэхэр зэф1эхыным ипкъ итк1э:
- ц1ыхур шынагъуэншэу дэнэ к1уэнуми щхьэхуитыныгъэ зэри1эр ипэ иту щытыныр;
- къэхъукъащ1эхэм хэта 1эрыубыд ящ1ахэм къамылэжьа зы тезыр трамылъхьэу хуит къащ1ыжыныр;
- къэхъукъащ1эхэм деж ц1ыхубэм пхъашэу яхущыта, лей зезыхьа къару къулыкъухэр, абыхэм апхуэдэ унафэр къахуэзыщ1а къулыкъущ1эхэр хабзэм ешэл1эныр;
- лъэныкъуэхэм я зэхуакум хабзэ хэлъу я зэхущытык1эхэр иджыри гъэлэжьэныр,
- тхыдэ къэхъукъащ1эхэр гужьгъэжьгъ хэмыту зэдэщ1ыгъуу гъэлъэп1эн, 1ущыгъэ яхэлъын зэрыхуейр ди ф1эщ хъук1эрэ, мы ди гупсысэр ц1ыхубэм, унафэщ1хэми ядыдоугуэш.
(Зэзыдзэк1ар Емуз Баязытщ.)
p>
nan
Kaffed )
