Çerkes Soykırımı ve Sürgünü’nün üzerinden 153 yıl geçti. Geçen bunca zamana karşın yaşanılan acı ve haksızlıklar unutulmadı. Soykırım ve sürgünün 153. yılında anayurt ve diasporada onbinlerce insanın katıldığı etkinlikler düzenlendi.
Kaffed kuruluş sürecinden itibaren 21 Mayıs etkinliklerine özel bir önem verdi, bu etkinliklerin yaygınlaştırılması için yoğun bir çaba içerisinde oldu. 21 Mayıs etkinliklerine ilişkin ilkelerimiz, amaçlarımız ve yöntemlerimiz üye derneklerimiz ve toplumumuzun katılımı ile belirlendi.
Kaffed ve üye derneklerimiz tarafından düzenlenen 21 Mayıs anma etkinliklerinin amaçları üç kelime ile özetleyebiliriz: anmak, anlamak ve anlatmak.
Çerkes Soykırımı ve Sürgünü insanlık tarihinin en büyük trajedilerinden biridir. Sadece 4-5 nesil önce gerçekleşen bu trajedide yaşamlarını yitiren atalarımızı kültürümüze uygun bir şekilde anmak ve hatırlamak anayurt ve diasporada yaşanan tüm Çerkeslerin en önemli görevlerinden biridir.
Çerkes Soykırımı ve Sürgünü insanlık tarihinin en büyük trajedilerinden biri olmasına karşın kamuoyu ve toplumumuz tarafından yeterince bilinmemektedir. Bu trajedi ve sonrasında yaşanan baskılar ve büyük toplumsal travma sonucu soykırım ve sürgün diasporada uzun yıllar gündeme getirilememiş, ilk anma etkinliği ancak 1989 yılında gerçekleştirilmiştir. Bu nedenle Çerkes Soykırımı ve Sürgünü'nün tüm boyutları ile araştırılması, bilinmesi ve anlaşılması için gerekli çalışmalar yapılmalıdır.
Çerkes Soykırımı ve Sürgünü 153 yıl önce yaşanmış ve bitmiş bir trajedi değildir. Bu trajedi sonucu Çerkeslerin büyük bir kısmı anayurdundan koparılmış, diasporada yaşamak zorunda kalanlar geniş bir coğrafyaya dağınık bir şekilde yerleştirilmiştir. Uğranılan tarihsel haksızlıkların kabul edilmesi, anayurda dönüş hakkının tanınması başta olmak üzere bu haksızlıkları telafi edecek tüm tedbirlerin alınması gerekmektedir. Özellikle ve öncelikle Rusya Federasyonu ve Türkiye Cumhuriyeti tarafından Çerkes Soykırımı ve Sürgünü’nün resmen tanınmasına yönelik taleplerin savunulması ve kamuoyuna benimsetilmesi 21 Mayıs etkinliklerinin üçüncü önemli amacıdır.
Bu üç amacın sadece bir etkinlik biçimi ile gerçekleştirilemeyeceği ve sadece bir etkinlik ile yeterli etkinin yaratılamayacağı açıktır. Bu gerçekten yola çıkan Kaffed, 21 Mayıs’ın bulunduğu haftayı “21 Mayıs Çerkes Soykırımı ve Sürgünü Haftası” olarak kabul etmekte, geniş bir zaman diliminde, tüm Türkiye genelinde ve yukarıda belirtilen amaçlara yönelik çok çeşitli etkinlikler düzenlemektedir. Tüm bu etkinliklerin üç temel ayağı bulunmaktadır.
1. Kefken’de düzenlenen anma etkinliği: 21 Mayıs Çerkes Soykırımı ve Sürgünü Haftası’nın ilk cumartesi günü Kefken’de tüm üye derneklerin katılımı ile anma etkinliği düzenlenmektedir. Varna’dan Trabzon’a kadar olan tüm Karadeniz sahili Çerkes sürgününe şahittir ve tüm kıyı boyunca sayısız Çerkes mezarlığı bulunmaktadır. Kefken sahili, bölgede yapılaşma ve nüfus yoğunluğunun az olmasının da etkisiyle bugüne kadar doğal ve tarihsel yapısını uzun süre koruyabilmiştir. Karaağaç Köyü mezarlığı ve sahildeki mağarada hala sürgünün izleri somut olarak görülebilmektedir. Kaffed’in girişimi ile “tarihsel SİT alanı” olarak tescillenen Babalı Sahili, Türkiye’de Çerkeslere ilişkin resmi olarak tanınan tek bölgedir. 21 Mayıs anma etkinliklerinin düzenlenmesi sürecinde Kefken, Türkiye’nin her yerinden insanlarımızın katıldığı ve ortak acımızı hep beraber dile getirdiği merkezi bir yer olarak benimsenmiştir.
2. Türkiye genelindeki etkinlikler: Kaffed ve üye dernekleri tarafından düzenlenen 21 Mayıs çalışmalarının merkezinde, 21 Mayıs günü Türkiye’nin her yerinde düzenlenen etkinlikler yer almaktadır. Bu etkinliklerin özellikle dernek merkezlerinin dışında, kamusal alanda yapılması tercih ve teşvik edilmektedir (basın açıklaması, yürüyüş, Jame Ğavun gibi). Mevlid, sergi, konferans gibi diğer etkinliklikler de 21 Mayıs haftası boyunca organize edilmektedir.
Türkiye’nin pek çok yerinde aynı günde 21 Mayıs programlarının düzenlenmesi, Çerkes Soykırımı ve Sürgünü’nün tanınması ve tanıtılması açısından son derece önemlidir. Bu etkinlikler yerel yönetimler ve siyasi düzeyde de yankı bulmakta, bu sayede haklı taleplerimizin her düzeyde kabul edilmesi kolaylaşmaktadır.
3. Anayurttaki etkinliklere katılım: 21 Mayıs günü anayurtta düzenlenen etkinliklere katılınması, anayurt ve diasporanın birlikteliğinin ve dayanışmasının en güzel örneklerinden birini oluşturmaktadır. 153 yıl önce anayurdundan sürgün edilen insanların, aynı gün anayurttaki kardeşleri ile tekrar buluşması, anayurt-diaspora birlikteliğinin devam ettiğini herkese göstermekte, yaşanılan tarihsel haksızlıklar güçlü bir şekilde dile getirilmektedir.
Kaffed ve üye dernekleri, 21 Mayıs’a ilişkin tek bir etkinlik ile yetinmemekte, Çerkes Soykırımı ve Sürgünü’nün anılması, anlaşılması ve anlatılması amacıyla, Kefken’de düzenlenen anma etkinliği ile başlayarak tüm hafta boyunca Türkiye’nin her yerinde ve anayurtta anma toplantısı, yürüyüş, basın açıklaması, Jame Ğavun, Mevlid, panel, konferans, sergi, el ilanı dağıtılması gibi çok çeşitli etkinlikler düzenlemektedir. Bu etkinliklere ek olarak, son üç yıl içerisinden Çerkes Soykırımı ve Sürgünü’nü anlatan 40,000’den fazla broşür toplumun farklı kesimlerine dağıtılmış ve çok sayıda konferans düzenlenmiştir. İngilizce ve Türkçe hazırlanan 21may.org sitesi arşiv ve belge kaynağı olarak önemli bir tanıtım işlevi yürütmektedir.
Bu çalışmalar sonucu 21 Mayıs artık hem diasporada, hem de genel olarak kamuoyunda daha çok bilinmeye başlanmıştır. Kaffed, her 21 Mayıs öncesinde özellikle siyasi partilere yönelik bilgilendirme çalışmaları yapmış, bunun sonucu olarak önceki yıllarda bazı siyasi partiler ve hükümet yetkilileri tarafından 21 Mayıs’a ilişkin açıklamalar yapılmıştı.
Bu yıl ilk kez, TBMM’nde grubu olan dört siyasi partinin de üye ve temsilcileri, TBMM’nde yaptıkları konuşmalar ve basın açıklamaları ile Çerkeslerin acılarını paylaştıklarını ve/veya Çerkes Soykırımı ve Sürgünü’nü tanıdıklarını açıklamışlardır.
Kaffed’in çalışmalarının bir hedefi de kalıcı kazanımların elde edilmesidir. Tarihsel SİT alanı olarak tescili sağlanan Kefken Babalı sahilindeki ve Karaağaç Köyü mezarlığındaki tarihsel-kültürel mirasının korunması için girişimler devam etmektedir. Eskişehir derneğimizin çalışması ile bu yıl Eskişehir Sazova Bilim ve Kültür Park’ında “Çerkes Soykırımı ve Sürgünü Anıtı” açılmıştır. Bu anıt, İstanbul/Kartal ve Kocaeli’nde, bu illerdeki derneklerimizin çalışması sonucu gerçekleşen anıtlardan sonra, yerel yönetimlerin desteği ile kamusal alanda açılan anıtların üçüncü örneği olmuştur.
Kaffed olarak, her zaman olduğu gibi bu sene de gerçekleştirilen etkinlikleri tüm bileşenlerimiz ile değerlendirerek Çerkes Soykırımı ve Sürgünü’nün daha kapsamlı ve etkili etkinlikler ile anılması, anlaşılması ve haklı taleplerimizin anlatılması doğrultusunda çalışmalarımıza kararlılıkla devam edeceğiz.
21 Mayıs etkinliklerinin düzenlenmesinde emeği geçen ve bu etkinliklere katılarak haklı taleplerimizin güçlü bir şekilde dile getirilmesini sağlayan herkese ve her kuruluşa teşekkür ederiz.
Kafkas Dernekleri Federasyonu Yönetim Kurulu
nan
Kaffed
