Çerkes Soykırımı ve Sürgünü'nün 151. Yılı'nda pek çok kişi ve kuruluş Çerkeslerin acısını paylaştı. Bu mesajların çoğunda Çerkes soykırımı ve sürgününe vurgu yapılması, bu trajedinin Türkiye'de artık daha fazla bilindiği ve siyasi olarak tanındığını gösteriyor. Bu gelişmede şüphesiz Kaffed ve üye dernekler tarafından düzenlenen geniş katılımlı 21 Mayıs Anma Etkinlikleri büyük bir rol oynadı.
Bu yıl Cumhurbaşkanlığı ve Başbakanlık düzeyinde 21 Mayıs'a ilişkin özel bir açıklama yapılmadı. Başbakan Ahmet Davutoğlu, 19 ve 21 Mayıs'ta Sakarya, Tokat ve Amasya mitinglerinde yaptığı konuşmalarda 21 Mayıs'ın Çerkes sürgününün 151. yıldönümü olduğunu belirtti ve bir daha bu tip sürgün ve acıların yaşanmaması temennisinde bulundu.
Hükümet düzeyinde en önemli açıklama Başbakan Yardımcısı Numan Kurtulmuş tarafından yapıldı. Sayın Kurtulmuş 16 Mayıs günü Kefken'de yapılan 21 Mayıs Anma Etkinlikleri kapsamında Kafkas Dernekleri Federasyonu'na gönderdiği mesajda "21 Mayıs Çerkes Soykırım ve Sürgününde hayatını kaybedenleri 151. yılında rahmetle andığını" vurguladı. Sayın Kurtulmuş'un bu mesajı ile hükümet düzeyinde ilk kez "Çerkes Soykırımı ve Sürgünü" kavramı kullanılmış oldu.
Başbakan Yardımcısı ve AK Parti Bursa Milletvekili Bülent Arınç da 21 Mayıs günü paylaştığı Twitter mesajında "Çarlık Rusyası döneminde anayurtlarından çıkartılan Çerkeslerin sürgününün 151. yılında acılarını paylaşıyor, ölenlere rahmet diliyorum" diyerek Çerkeslerin acısını paylaştı.
Hükümet kanadından çok önemli bir açıklama Dışişleri Bakanlığı'ndan geldi. Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Tanju Bilgiç, düzenlediği basın toplantısında, bir gazetecinin 21 Mayıs'ın Çerkes sürgününün 151. yıl dönümü olduğunu hatırlatan sorusuna cevaben, "Rus İmparatorluğunun Kafkasları istilası, işgali ve ilhakı sırasında vuku bulan çarpışmalarda, keza 21 Mayıs 1864’teki nihai ateşkesten sonra yürütülen sistematik baskı ve katliamlar neticesinde Kafkasya halklarından yüzbinlerce kişi hayatını kaybetmiş, geriye kalanların büyük kısmı kitleler halinde Osmanlı İmparatorluğu’na sığınmıştır. Uluslararası zeminde fazlasıyla hakettiği aksi henüz bulmadığını üzülerek gördüğümüz bu trajedide yaşamını yitirenlere Allah’tan rahmet diliyor, başta Türkiye olmak üzere dünyanın dört bir yanında yaşayan torunlarına başsağlığı dileklerimizi sunuyoruz.” dedi. Sayın Bilgiç'in bu açıklamasının Dışişleri Bakanlığı web sitesinde ayrıca yer alması, Bakanlığın konuya özel bir önem verdiğini gösteriyor.
Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanı Fikri Işık Kaffed tarafından 16 Mayıs'ta Babalı sahilinde düzenlenen anma etkinliklerine katıldı. Burada bir konuşma yapan Sayın Işık “Çerkesler çok büyük acılar yaşadı ama onurlarından asla vazgeçmediler. Şeyh Şamil’in torunları onurlarıyla yaşadı. 300 yıllık mücadelede yaşamını yitirenlere rahmet diliyorum.” dedi.
CHP Başkanı ve İstanbul Milletvekili Kemal Kılıçdaroğlu da 16 Mayıs günü partisinin Kocaeli'nde yaptığı konuşmada, 151 yıl önce yaşanan Çerkes göçü ile ilgili olarak, “Çerkes yurttaşlarımız cumhuriyete büyük emek verdiler. Onları büyük rahmetle anıyorum” dedi.
Halkların Demokratik Partisi (HDP) ve Saadet Partisi, geçmiş yıllarda olduğu gibi bu yıl da parti olarak yaptıkları açıklamalarda Çerkes Soykırımı ve Sürgünü'nü unutmadıklarını gösterdiler. Çerkes halkının 151 yıl önce uğradığı sürgünün yıl dönümüne ilişkin yazılı açıklama yapan HDP Merkez Yürütme Kurulu, Çerkes halkının acılarına ortak olduğunu ifade ederek, “Çerkes halkının uluslararası platformda ve Türkiye diasporasında dile getirdiği taleplerin artık karşılık bulması gerekmektedir. Çerkes halkının talepleri taleplerimizdir.” dedi. 21 Mayıs günü bir açıklama yapan Saadet Partisi Genel Başkanı Prof. Dr. Mustafa Kamalak, tarihin en eski dönemlerinden beri yaşadıkları Kafkasya'da büyük bir geçmişe sahip Çerkesler ve Kafkas halklarının, yüzyıllarca süren onurlu bir direnişe rağmen, emperyalist devletlerin ve Çarlık Rusya'sının hak hukuk tanımaz politikaları ve sinsi hedefleri doğrultusunda sürgün ve soykırıma uğratılarak Kafkasya'dan koparıldıklarını kaydetti. Sayın Kamalak “etnik kökeni ne olursa olsun, bir ve beraber çarpan yüreklerimiz, zulmün, sömürünün, sürgünün olmadığı Yeni Bir Dünya’yı mutlaka kuracaktır. Bu duygularla, 'Büyük sürgün'ün yıldönümünde Çerkes kardeşlerimizin acılarını paylaşıyor, bu tür felaketlerin bir daha yaşanmamasını diliyoruz.” dedi.
Bu sene, Çerkes Soykırımı ve Sürgünü'nün anlaşılması ve tanınması açısından önemli bir gelişme yerel yönetimler düzeyinde yaşandı. Derneklerimizin gerçekleştirdiği yaygın etkinlikler sayesinde bu yıl pek çok yerel yönetim Çerkeslerin acılarını paylaştığını belirten açıklamalar yaptı.
Kocaeli Valiliği, 16 Mayıs günü Kaffed tarafından düzenlenen etkinliğe web sitesinde “21 Mayıs 1864 Çerkes Soykırımı ve Sürgünü Düzenlenen Törenle Anıldı” başlığıyla kapsamlı olarak yer verdi. Aynı etkinliğe katılan Kocaeli Büyükşehir Belediye Başkanı İbrahim Karaosmanoğlu yaptığı konuşmada Çerkeslerin acısını paylaştı. Etkinliğin yapıldığı köylerin bağlı olduğu Kandıra Belediyesi de etkinlik haberini web sitesinde “Çerkes Sürgünü Anma Programı Babalı’da Yapıldı” başlığı ile verdi.
Yerel yönetimler tarafından en anlamlı katkılardan biri İzmit Belediyesi tarafından gerçekleştirildi. 21 Mayıs günü İzmit Belediye Başkanı Nevzat Doğan tarafından Çerkes Sürgünü Anıtı İzmit'de açıldı. Açılışta bir konuşma yapan Sayın Doğan, “Geçmişine sahip çıkmayanların geleceğinin olması mümkün değildir. Atasına, dedesine sahip çıkmayanlar, geleceğe emin adımlarla yürüyemez. “ dedi.
Kartal Belediyesi tarafından Kartal'da açılan anıttan sonra Türkiye'de ikinci Çerkes Sürgünü Anıtı İzmit'te resmen açılmış oldu.
Sakarya Büyükşehir Belediye Başkanı Zeki Toçoğlu yaptığı açıklamada, “Çerkes sürgünün 151. yılı. Çerkes soykırımında yaşamını yitirenleri saygıyla anıyoruz. Bu büyük sürgünü asla unutmayacağız. Çerkes sürgünün 151. yılı vesilesiyle özellikle Sakarya'daki Çerkes kardeşlerimin de acılarını paylaştığımı belirtmek isterim” dedi. Sakarya Büyükşehir Belediyesi kentin değişik bölgelerine astırdığı afişlerle Çerkeslerin acısını paylaştığını açıkladı.
Tokat Belediye Başkanı Av. Eyüp Eroğlu ve Erbaa Belediye Başkanı Sayın Hüseyin Yıldırım da yaptıkları açıklamalarda ve kentin değişik yerlerine astırdıkları afişlerle Çerkes sürgününe dikkat çektiler ve Çerkeslerin acılarını paylaştılar.
AK Parti Grup Başkanvekili Mahir Ünal, Çerkes sürgününün 151. yıldönümü dolayısıyla yayınladığı mesajında, “Anavatanlarından koparılıp, yüreklerinin bir parçası hep Elbruz Dağının eteklerinde kalan, güzel insanlar diyarı köklü tüm Çerkes kardeşlerimizi sürgünün 151. yılında saygıyla selamlıyoruz” ifadelerini kullandı.
AK Parti Kayseri İl Başkanı Hüseyin Cahit Özden, 21 Mayıs'ın Çerkeslerin 1864'de maruz kaldıkları zulüm, soykırım ve sürgününün 151. yıl dönümü olduğunu belirttikten sonra, "Çerkez ve Kafkas halklarının acılarını kalplerimizde hissettiğimiz bu günde, onların acılarını hep beraber paylaştığımızı bir kere daha ilan ediyoruz.” dedi
CHP Karacabey İlçe Başkanı Gönül Avil, yayınladığı mesajında Çerkes sürgününe ilişkin ayrıntılı bilgi verdikten sonra, “Çerkesler, Ruslar tarafından bugünkü anlatımıyla soykırıma tabi tutulmuşlardı. Bu bir ‘Çerkes tehciri’dir. Günümüz insanlığı Adıge (Çerkes) soy kırımını görmezlikten gelse de Karadeniz’in soğuk ve derin suları, Çerkes soykırımına ve acısına şahittir.” dedi. CHP'nin anadili temel bir insan hakkı olarak kabul ettiğini belirten Sayın Avil “Çerkes yurttaşlarımızın ortak dil olan Türkçe’nin yanı sıra ana dilini öğrenmesi, kullanması, kültürünü yaşatması konusundaki tüm engellerin kaldırılması”nın öncelikleri olduğunu belirtti.
Türkiye'nin en önemli iki insan hakları kuruluşu, İnsan Hakları Derneği (İHD) ve İnsan Hakları ve Mazlumlar İçin Dayanışma Derneği (Mazlumder) Çerkes soykırımını kınadılar ve soykırım ve asimilasyona karşı Çerkeslerin taleplerini desteklediklerini açıkladılar.
İHD tarafından yapılan açıklamada “Çerkes halkına karşı uygulanan bu sürgün ve soykırım yöntemi sonraki yıllarda başka halklara karşı uygulanan sürgün ve soykırım politikalarına da örnek teşkil ettiği” belirtildi, Rusya Federasyonu ve Türkiye'nin Çerkes halkının uğradığı haksızlıkların telafi edilmesi için gerekli çalışmaları başlatması gerektiği vurgulandı ve 21 Mayıs'ın “Çerkes Soykırım ve Sürgün Günü” olarak tanınması istendi.
Mazlumder tarafından yapılan açıklamada “Bugün 151. yıldönümünde, dünyanın gördüğü en büyük soykırımlardan ve etnik temizliklerden birisinin mazlumu ve mağduru olan Çerkeslerin acılarını paylaşıyor, Rus işgaline direnişte ve sürgün yollarında ölenleri rahmetle ve minnetle anıyor; sürgün, soykırım ve asimilasyona karşı varoluş mücadelelerinde ve adalet taleplerinde her platformda daima yanlarında olacağımızı ilan ediyoruz.” denildi.
20 Mayıs günü bir açıklama yapan Kayseri Barosu Başkanı Av. Fevzi Konaç, soykırım ve sürgün tarihine ilişkin bilgi verdikten sonra “Çerkesler tarihin gördüğü en büyük sürgün ve soykırımlardan birisine maruz kalmışlardır” dedi. Sayın Konaç, “Türkiye'de ve genelde tüm dünyada yaşayan Çerkeslerin ve diğer kuzey Kafkasya halklarının acısını paylaştığını” belirttikten sonra “ulusal ve uluslararası kurum ve kuruluşlar ile dünya devletlerini bu soykırımın acı neticelerini hafifletecek ve hakların iadesini sağlayacak girişimlere” davet etti.
Çerkes Soykırımı ve Sürgünü'nün 151 yıldönümünde Çerkeslerin acısını paylaşan ve Çerkeslerin demokratik taleplerini destekleyen tüm kişi ve kuruluşlara teşekkür ediyoruz.
nan
Kaffed
