500 yıl önce, onbinlerce Yahudi İspanya'dan baskı nedeniyle kaçmıştı. İspanya'dan ayrılmak zorunda kalan Yahudilerin torunları şimdi İspanya'ya dönmeleri için davet ediliyor.
15. yüzyılda engizisyon başlamadan önce İspanya'da yaklaşık 300,000 Yahudi yaşıyordu. İspanya dünyada en çok Yahudinin yaşadığı ülkelerden biriydi. Bu dönemde 100,000 Yahudinin İspanya'yı terketmek zorunda kaldığı tahmin ediliyor. Yahudilerin çoğunluğu dönemin Osmanlı topraklarına, Macaristan'dan Anadolu'ya kadar geniş bir bölgeye göç ettiler. Günümüzde ise İspanya'da yaşayan Yahudi sayısı sadece 40-50,000 civarında.
Roma döneminden beri Yahudiler İspanya'da yaşıyor. “Sefarad” İbranice “İspanya/Sephard” kelimesinden geliyor ve önceleri İspanya'da yaşayan Yahudilerin soyundan gelenleri tanımlamak için kullanılıyordu. Sefarad Yahudileri tüm dünyaya yayılmış durumda. En büyük yerleşimler İsrail, Türkiye, ABD, Güney Amerika, Yunanistan, Bulgaristan, Fransa ve İngiltere'de bulunuyor. Günümüzde ise “Sefarad Yahudisi” kavramı Doğu, Asya ve Afrika kökenli tüm Yahudileri kapsayacak şekilde kullanılıyor.
Kasım ayında İspanya adalet bakanı Alberto Ruiz-Gallardon, “Sefarad Yahudileri” olarak bilinen İspanya kökenli Yahudilerin torunlarına hızlı bir şekilde İspanya pasaportu ve vatandaşlığı verilmesine yönelik planlarını açıkladı. Ruiz-Gallardon, İspanya Yahudi kökenini kanıtlayan herkesin İspanya vatandaşlığına alınacağını açıkladı.
Bu haber, Sefarad Yahudileri arasında hızla yayıldı. Başvuruları değerlendiren İspanya Yahudi Toplulukları Federasyonu'na göre haberin çıkmasından sonra bir ay içerisinde, ABD Kongre üyesi bir kişi de dahil olmak üzere, 6,000 kişi başvuruda bulundu.
İspanya Yahudi Toplulukları Federasyonu genel sekreteri Mauricio Toledano, BBC'ye yaptığı açıklamada, İspanya hükümetinin konu üzerinde çalıştığını, meclise sunulacak olan yasa taslağında, şimdi Yahudi olsun/olmasın Sefarad soyundan gelen herkese vatandaşlık verilmesinin beklendiğini belirtti.
Sefarad Yahudileri İspanya'ya dönüş taleplerini yıllardır dile getiriyorlardı. İspanya hükümetinin konuyu şimdi gündemine almasının nedeni açık değil. Teorik olarak Yahudilerin İspanya'ya dönmesi, daralan İspanyol ekonomisinin canlanmasına katkıda bulunabilir, fakat İspanya'ya çok sayıda Yahudi'nin döneceği şüpheli. Başka bir iddiaya göre ise geçen sene Filistin'in Birleşmiş Milletler'e üyeliği doğrultusunda oy kullanan İspanya hükümeti, İsrail ile ilişkilerini düzeltmek için böyle bir karar aldı. Amacı ne olursa olsun, bazı Müslüman akademisyenler bu kararın adil olmadığını, çünkü engizisyon döneminde Müslümanların da İspanya'dan kovulduğunu, fakat şimdi Müslümanların İspanya'ya davet edilmediğini söylüyorlar.
Gerry Hadden
p>Kaynak: BBC, 6 Mart 2013 (Yazının tam metni için bkz: http://www.bbc.co.uk/news/magazine-21631427)
p>nan
Kaffed
