Dirmit Gulya Abhaz halkının tarihsel süreç içerisinde yetiştirdiği en önemli insanlardan biridir, Abhaz dili ve edebiyatının temelini atmış, onu yüceltmek için olağanüstü çaba harcamıştır.
+''+Dirmit Gulya, 21 Şubat 1874 tarihinde, Abhazya'nın Varça köyünde dünyaya geldi. 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı sonunda Abhazlar Osmanlı'ya sürüldüğünde, Gulya ailesi de Trabzon'a geldi. Osmanlı topraklarında bir yıl geçirdikten sonra Abhazya'ya geri döndüler ve Azyübja Köyü'ne yerleştiler. Dirmit Gulya 1883'de Akua'daki Dağlılar Okulu'nda öğrenime başladı. 1889'da Goride'deki Kuzey Kafkas Öğretmenler Semineri'ne katıldı. Annesi ve babasyny kaybettiği için seminere devam edemedi ve bundan sonra kendi kendini yetiişirmeye karar verdi. Dil öğreniyor, geziyor, gözlemlerde bulunuyor yani yaşayarak öğreniyordu. Halky yakyndan tanyyor, onlarla kaynaşmasını biliyordu. Böylece Abhaz aydynlarynyn içinden halk önderi olarak sivrildi.
Gulya'nın amacı; Abhaz kültürünü yeniden canlandırmak, bunun için her şeyden önce en büyük problemleri olan eğitim ve öğrenim problemini çözmekti. 1891'de Gürcü Tarihçi Macavaryan'ın yardymıyla ilk kez halka inen bir Abhaz alfabesi hazırladı ve ders kitapları yazdı. 1912'de Abhaz edebiyatının ilk basılı ürünü olan "Arpızbey-Abhüzbe Rüşku-Delikanlı ile Genç Kızın Kitaby" isimli ?iir kitabını yayınladı. Aynı yıl Gürcistan'da şiirleri, Ajüaynraalakuaey Axizır-tarakuaey adyyla toplu halde basıldı. 1919'da Apsnı-Abhazya adlı bir gazete çıkardı. İlk Abıha Tiyatrosunu yazan Gulya, İkinci Dünya Savaşı günlerini yansıtan piyesler, şiirler de yazmıştır: Sara Syxuştaara-Benim Ocağım (1955) adlı şiiri, Çauratagalan kıta-Sonbaharda Köy poemi ve Anavurkua-Gölgeler adlı felsefi ve psikolojik piyesi bu çaly?malaryna örnek verilebilir. Gulya, ?iirlerinin ve bilimsel çaly?malarynyn yany syra yüzü a?kyn öyküsü ve Kamaçyç adly romany ile Abhaz nesr'ine yön vermi?tir. Abhaz kadynynyn ya?antysyny anlatan ilk Abhaz romany olmasy Kamaçyç'yn en önemli özelli?idir. Ayryca eser, Abhazlaryn geleneksel ya?antylaryny, törelerini, törensel kutlamalaryny, at ve silah kültürünü, dü?ün ve cenaze törenlerini, danslaryny, ?arkylaryny yansytmasy bakymyndan son derece ilginçtir.
Gulya birçok sava? ve kahra-manlyk öyküsü de yazmy?tyr. Hara Hkavkaza-Bizim Kafkasyamyz, Axatsa-Erkek ve Afyrxata-Kahraman en güzel örneklerdir. 1950 yylyndan sonra özellikle ?iire a?yrlyk veren Gulya'nyn di?er bazy eserleri de ?unlardyr: Abryskil, Ajutwaa Ryhatyr Eykut?a?a-Atalarymyzyn Birbirlerine Saygyly Davrany?lary, Ajut-Geçmi?, Yu?ütit A?xakua-Da?lar Çiçeklendi(?iir), Atüm Jyüen At-zaka-Yabancy Gök Altynda, Sypsyadgil-Yurdum...
Gulya 7 Nisan 1960 tarihinde hayata gözlerini yumdu. Ölümünden sonra Ti-flis'teki Bilimler Akademisi'nin Abhaz Dili Edebi-yaty ve Tarih Enstitüsü'ne ve Abhazya'nyn Tam? Köyü ortaokuluna Abhaz Ulusal ?airi D.Gulya ady verildi. Bütün eserlerini toplayan bir kitaplyk in?a edildi ve Sohum'da gömülü oldu?u yere büstü dikil-di.
Gulya ö?retmendi, ?airdi, yazardy, redaktördü, tiyatrocuydu, oyun yazaryydy; kysa-casy Gulya tarihin karanlyk sularyna gömülme-mek için azgyn dalgalarla bo?u?an Abhaz Ulusunun önderiydi.
CANIM YURDUM
Benim tatly, canym yurdum,
Ne var? Ne oldu?
Ne arıyorsun? Bir şeyini mi kaybettin?
Neden böyle üzgünsün?!
Karşıya gidenleri mi dert ediyorsun?
Yoksa denizin ötesindekiler için mi kaygılısın?
Işığım, canım yurdum!
Neden böyle üzgünsün?
Okuma-yazmam yok diye mi utanıyorsun?
Yoksa başka bir şeye mi içerliyorsun?
Işığım, canım yurdum!
Neden böyle üzgünsün?
Dirmit Gulya, 1920
+''+Nejan Huvaj
