New Jersey Çerkes Yardımlaşma Derneği (CBA), 19 Haziran 2002 tarihinde kuruluşunun 50. Yıldönümünü kutluyor. Bu vesileyle dergimizin bu sayısında, derneğin eski başkanlarından Nowriz Zakaev'in kaleme aldığı New Jersey Derneği tarihçesine yer veriyor ve derneğin bundan sonraki çalışmalarında başarılar diliyoruz...
+''+Çerkes Yardımlaşma Derneği (Circassian Benevolent Association, CBA), "Kuzey Kafkas Derneği" orijinal adıyla 19 Haziran 1952'de New York eyaletinde kuruldu. Derneğin kurucuları, birinci ve ikinci sürgün dalgası ile Amerika'ya gelen ve "Displaced Persons" (Yerlerinden Edilenler) olarak bilinen Kuzey Kafkasyalı atalarımızdı.
İlk Çerkes göçmenlere destek veren en önemli isimlerden biri Fatima Natirbov (bekarlık soyadı Sheretlouk) olmuştur. Fatima hanım, 1923'ten başlayarak Amerika'ya gelen ilk Kafkas göçmenlerindendi. Bu "İlk Göçmenler", Amerika'daki dile ve yaşama adapte olurken çok büyük zorluklarla karşılaştılar. Fakat zaman içinde, kendi Kafkas kimliklerini ve yüzyıllardır aktarıla gelen xabzelerini/değerlerini koruyarak Amerikan yaşam tarzına adapte olmayı başardılar.
1950'lerin başlarında Kuzey Kafkas Derneği, Amerika'ya yeni gelen Kafkasyalılara büyük yardım ve ilgi gösterdi, onların ev ve iş bulmalarında yardımcı oldu, onları Amerika'daki cemiyetin içine aldı ve yalnız bırakmadı.
Kuzey Kafkas Derneği'nin kuruluş amaç ve hedefleri, 1958'de dernek New York'tan Paterson-New Jersey'e taşınırken hazırlanan Kuruluş Belgesi'nde şu şekilde belirtiliyordu:
Karşılıklı yardımlaşma sağlamak, üyelerinin sosyal, kültürel ve dini açılardan geliştirilmesine yardımcı olmak,
Amerika'da veya başka yerlerde yaşayan Kuzey Kafkasya kökenli insanlara gönüllü maddi yardım ve moral destek sağlamak ve kendi hayatlarını kurmalarında yardımcı olmak,
Üyelere ve ailelerine hastalık ve benzeri diğer sıkıntılarda gönüllü olarak destek vermek ve vefatlarda uygun cenaze/defin işlemleri yapılmasını sağlamak,
New Jersey eyaletinde ve Amerika'da, vatandaşlıkla ilgili işlemlerde üyelerinin haklarını korumak, üyelerine ABD Anayasası gereklerini ve demokrasi prensiplerini aşılamak ve Kuzey Kafkasyalı insanların ABD vatandaşı olarak yaşamlarını kolaylaştırmada ve adapte olmalarında yardımcı olmak.

Kronolojik Tarihçe:
1952-1955:
19 Haziran 1952'de New York'ta Kuzey Kafkasya kökenli bireylerin bir araya gelmesiyle Kuzey Kafkas Derneği kuruldu. Derneğin temel amaç ve hedefleri eğitim, kültür ve hayır etkinliklerinde odaklandı ve bunun yani sıra New York City ve New Jersey bölgelerinde dernek üyelerine göçmenlik ve yerleşim konularında yardımcı olmaya çalışıldı. O zamanlar Tolstoy Vakfı da göçmenlere yardim öneriyordu. Tolstoy Vakfı, Rusya'dan gelen göçmenlere (displaced persons) yardımcı olan bir hayır kurumuydu ve 1950'ler, 60'lar ve 70'lerde pek çok Çerkes mülteciye de yardımda bulundu. Kuzey Kafkas Derneği'nin yönetim kurulu başkan, başkan yardımcısı, sekreter, sayman ve üç üyeden oluşmaktadır. Denetleme Kurulu, yönetim kurulunun aktivitelerini ve finansal işlemlerini denetler, ve yıllık rapor hazırlayarak genel üyelerin bilgisine sunar. Dernek bu dönemde deniz aşırı ülkelerden Amerika'ya gelen pek çok aileye ev ve is bulmaları ve diğer problemlerinde yardımcı oldu.
İlk Başkan: 1952 – Israel Shipsh
İkinci Başkan: 1953 – Islam Naterbov
Üçüncü Başkan: 1954–1963 – Kimkerziy Kushmazokha
1956-1957:
Bu dönemde, düzenlenen özel bir toplantıyla derneğin Paterson-New Jersey'e taşınması kararı alındı. Derneğin Paterson'a taşınmasının başlıca nedeni New Jersey'de iş olanaklarının daha fazla ve evlerin daha ucuz olmasıydı. Ayrıca birbirine bağlı zincirleme göçler, akraba ve arkadaşları Paterson-New Jersey'e çekti.

CBA Binası
1958-1964:
Kuzey Kafkas Derneği, Paterson'un kuzeydoğusunda uygun bir yer bulunana kadar geçici olarak çeşitli yerlerde toplantılar düzenledi. Bu dönemde dernek üyeleri 50 aileden oluşuyordu. Dernek için uygun bir bina bulundu ve üyeler tarafından satın alındı. Aylık yemekler, dini hizmetler ve diğer etkinlikler bu yerde gerçekleştirildi. İlk Çerkes Dans Grubu 1964'te kuruldu ve Osetya'dan gelen profesyonel bir dans hocası onları çalıştırdı. Diğer Çerkeslerin de Amerika'ya gelmelerine yardımcı olmak için çeşitli yolların tartışıldığı toplantılar düzenlendi. 1963 yılında derneğin adı, bugünkü adı olan "Çerkes Yardımlaşma Derneği" (Circassian Benevolent Association, CBA) olarak değiştirildi.
Dördüncü CBA Başkanı: 1963- Mahmoud Chich
Beşinci CBA Başkanı: 1964- Mohammad Khair Barsik
1965-1971:
CBA, yeni üyelerin katılımıyla büyümeye devam etti. Bu yıllarda Kabardey Derneği adıyla başka bir dernek daha kuruldu. 1967 yılında CBA, Tolstoy Vakfı ile resmi bir anlaşma yaptı, bu anlaşmayla CBA ve Kabardey Derneği, 1967 Arap-İsrail savaşı döneminde göç eden Çerkeslere destek olabilecekti.
Altıncı CBA Başkanı: 1965- Teuchezh Blanaghaptsa
Yedinci CBA Başkanı: 1968- Hisa Torakacho
Sekizinci CBA Başkanı: 1969-Turkbee Yashoga
1972-1973:
1972'de Amerika Çerkes Cemiyet Merkezi (Circassian Community Center of America) adıyla yeni bir Çerkes merkezi açıldı. Ve böylece, artmakta olan Çerkes nüfusunu çekecek Çerkes organizasyonlarının sayısı üçe çıkmış oldu. CBA, bu yıllarda 1973 Arap-İsrail savaş zamanı Amerika'ya gelen Çerkes göçmenlere yardımcı oldu. Çoğunlukla bu üç Çerkes organizasyonu, dini bayramlarda bir araya geldiler ve Çerkeslerin yararı için beraberce çalıştılar.
Dokuzuncu CBA Başkanı: 1972-Mahmoud Chich
1973-1977:
Bu yıllarda CBA normal çalışmalarına devam etti, derneğe yeni üyeler katıldı, haftasonları çeşitli aktiviteler düzenlenerek bölgedeki Çerkeslerin bir araya gelmesi sağlandı. Çerkes Dans Grubu 1965'deki ilk kadrosundan üyelerle beraber çalışmalarına devam etti ve 1973'de Amerika'ya yeni gelen göçmenlerin de katılımıyla yeni üyeler kazandı. Tarihi olay 1977 yılında gerçekleşti, ve bu üç Çerkes organizasyonu (Çerkes Yardımlaşma Derneği (CBA), Kabardey Derneği ve Amerika Çerkes Cemiyet Merkezi) tek bir çatı altında birleşti. Bu olay, bu üç derneğin kuruluş tarihinden bu yana gerçekleşen en önemli olaydı. Şimdi Çerkesler ortak tek bir çatı altında birleşmişlerdi ve Amerika'da güçlü ve tek bir sesleri vardı.
Onuncu CBA Başkanı: 1977-Hisa Torakacho
Onbirinci CBA Başkanı: 1977-Ihsan Majega
1978-1985:
Bir toplanma merkezi ve cami içinde olacak şekilde, büyük bir bina inşa etme fikri 1979 yılında ortaya çıktı. Genel Kurul toplandıktan sonra, planlar uygulamaya kondu ve arsa satın alınarak bugün 383 Oldham Road, Wayne, New Jersey'de bulunan bina inşa edildi. O zaman, derneğin hesabında 800 $ lik birikimi vardı. Öngörülen 2 milyon dolarlık projeyi desteklemek amacıyla Genel Kurul Toplantısı yapıldı. Özellikle Orta-Dogu'dan destek almaya yönelik ve fon geliştirme (fund-raising) amaçlı özel komiteler kuruldu. Cemiyet liderlerinin birkaçı, CBA binasının inşası için maddi destek sağlamak amacıyla, Suudi Arabistan ve Kuveyt'e gittiler. Hubaid Molamusa, onikinci CBA Başkanı, bu önemli görevde yol gösterici bir rol oynadı. Hubaid Molamusa, Kadir Natho'nun da aralarında bulunduğu diğer değerli büyüklerimiz gibi bir çok Orta-Doğu ülkesine giderek bölgedeki Sheikhlerin söz verdiği desteği sağlamaya çalıştı. Amerika'da ise yerel fon geliştirme çalışmaları çeşitli aktivitelerle devam etti. Bu sırada bölgedeki Çerkes nüfusu 3200 kişi olmuştu. Aynı dönemde Çerkes cemiyeti finansal problemler başta olmak üzere pek çok sıkıntıyla karşılaştı. Dernek binası inşaatı için kredi alınması gerektiğinde, birçok Çerkes aile kendi evlerini bankaya teminat olarak gösterdi, aksi takdirde banka inşaat için kredi vermeyecekti. Burada belirtilmesi gereken önemli bir nokta, bölgedeki Çerkeslerin sayısı 3200 civarında olmasına rağmen, bu sayının yarıdan biraz azı gerçekten bu yüklü ve önemli projede sorumluluk yüklendi. Daha fazla maddi kaynak elde etmek amacıyla CBA, daha önce Kabardey Derneğinin bulunduğu binayı sattı ve bu üç derneğin bütün malvarlığı yeni yapılacak inşaat için kullanıldı. Bina inşaatı süresince geçici olarak bir yer kiralandı ve dernek orada faaliyetlerine devam etti, çocuklara verilen din dersi ve Çerkesce dil kursu da orada devam ettirildi.
Onikinci Başkan: 1979-1990 Hubaid Molamousa
1986-1990:
İnşaatın farklı safhaları için müteahhitlerle anlaşıldı. Müteahhitlerle anlaşma altında olmayan kısımlarda gönüllüler inşaata yardım ettiler. Büyük zorluklar ve fedakarlıklar sonucu 29 Ocak 1989'da CBA yeni dernek binasının açılışını kutladı. Açılışa, yüksek mevkili devlet görevlileri ve bölgenin önde gelen liderleri davet edildi. Ve CBA, Çerkes kültür ve mirasının engelsiz sergilenmesi ve büyüyüp gelişmesi için güvenilir bir barınak sağlama görevine başladı.
Onüçüncü Başkan: 1990-1997 Kadir I. Natho

Nart Dans Grubu-2000
1991-2002:
Geçtiğimiz 11 yıl boyunca, CBA yerel Çerkes cemiyeti için bir çekirdek merkez olmuştur. Bugün üye sayısı, 5000 kişilik bir Çerkes nüfusu içinde 500 un üzerindedir. Bu yalnızca %10 olmasına rağmen biz umutluyuz, çünkü aramıza her hafta yeni üyeler katılıyor. 1952'den bu yana uzun bir yol katedildi. Birkaç yıl öncesine kadar 650.000$ lık inanılmaz bir borcumuz varken, bugün hiçbir borcumuz yok. Her projenin en zor kısmı ilk adımı atmak değil midir...
(Çevirenin notu: yazının orijinalindeki Caucasian-Kafkas, Circassian-Çerkes, Kabardin-Kabardey olarak çevrilmiştir.)
[İngilizceden çeviren Nejan Huvaj]
+''+Nowriz Zakaev