Okuyucularımızın bildiği gibi dergimizde toplumumuzu ilgilendiren konularda önemli belgeleri yayınlıyoruz. Bu kapsamda Kafkas Cumhuriyetleri anayasalarını yayınlamaya ayrı bir önem veriyoruz. Adığey ve Abhazya Cumhuriyetleri anayasaları daha önce Kaf Der Bülten'de yayınlanmıştı. Nart'ın bu sayısında, 12 Mart 1992 günü Çeçenya Cumhuriyeti Parlamentosu tarafından kabul edilen Çeçen Cumhuriyeti Anayasası'nın Anayasal Sistemin Temelleri bölümünü okuyucularımızın bilgisine sunuyoruz.
+''+Çeçen Cumhuriyeti Anayasası 7 bölüm ve 112 maddeden oluşmaktadır. Yasanın tamamı internette http://www.chechnya.org adresinden temin edilebilir. Dergimizin gelecek sayılarında diğer cumhuriyetlerimizin anayasalarını yayınlamaya devam edeceğiz.
Madde 1. Çeçen Cumhuriyeti, Çeçen halkının kendi kaderini tayin hakkının bir sonucu olarak kurulmuş egemen, demokratik ve yasal bir devlettir. Toprakları ve doğal kaynakları üzerinde mutlak egemenliğe sahiptir; bağımsız olarak iç ve dış politikasını belirler; bölgesinde, egemen olup, anayasa ve kanunlarını işletir. Çeçen Cumhuriyeti'nin devlet egemenliği bölünmezdir.
Madde 2. Çeçen Cumhuriyeti'nin halkı, devletin bütün gücünün tek kaynağıdır. Halk, kendi kendini yönetim organlarının yanısıra yasama, yürütme ve yargı organlarıyla dolaylı olarak ve direkt olarak kendisine bağlı olan bu gücü kullanır. Ne halkın, ne devlet yapısının bir bölümü ve ne de tek başına kişiler devletin gücünü yasadışı olarak kullanamaz. Gücün kanun dışı ele geçirilmesi çok ağır bir suçtur. Temsil organlarının seçimi, adayların serbest iştiraki ve gizli seçimle, herkese açık, eşit ve direkt olarak yapılır. Yürütme yargı organlarının olduğu gibi seçim organları ve devlet memurlarının organizasyonunu anayasa ve yasalara uygun olarak belirler.
Madde 3. Devletin politikasının ana maddesi ve en yüksek değeri vatandaşıdır. Çeçen Cumhuriyeti, insan haklarını kabul eder ve korur; vatandaşlarının özgür gelişimi için fırsat eşitliğini sağlar; vatandaşlarının sosyal güvenliğini ve korunmasını sağlar. Çeçen Cumhuriyetinde insan hakları, uluslararası normlara ve teamüllere uygun olarak işletilir.
Madde 4. Devlet organları ve memurları, halkının bir kısmına değil, tümüne hizmet eder. Sosyal adalet, sivil uzlaşma ve barış temellerinde Çeçen Cumhuriyetindeki tüm sosyal tabakaların ve grupların, insanların ve milletlerin korunmasını sağlar. Çeçen Cumhuriyetinde demokrasi politik ve ideolojik çoğulculuk temelinde uygulanır. Hiçbir ideoloji, resmi ideoloji olarak belirlenemez. Partiler ve diğer kamu kuruluşları anayasa çerçevesinde kurulur ve faaliyet gösterirler. Irka, millete, sosyal, sınıfsal veya dini düşmanlıklara dayalı propaganda yapan siyasi parti veya kamu kurumlarının kurulması; şiddete veya anayasal sistemin yıkılmasına çağrı yapılması yasaktır. Eğitim kurumlarında olduğu gibi devlet teşekküllerinde, devlet kurumlarında ve silahlı kuvvetlerde siyasi partiler faaliyet gösteremez. Parti organizasyonlarının kararları, devlet kurumları, resmi kurumlar, organizasyonlar, teşekküller ve buralarda resmi görevlerini yapan çalışanlar için bağlayıcı olamaz. Dini kurumlar devletten ayrılmıştır; bağımsız olarak çalışırlar ve devletin parçalarıyla ilişkileri olmaksızın faaliyet gösterirler. Devlet, dini kuruluşların, sosyal olarak faydalı faaliyetlerini destekler. Politik parti ve hareketlerin olduğu gibi kamu kurumları ve dini kurumların kayıt prosedürü kanunlar tarafından belirlenir. Kanunların belirlediği şekilde kaydı yapılan parti ve hareketler, kamu kurumları ve dini kuruluşlar, kendilerine ait yapı, mülk ve fonları kullanma ve işletme hakkına kanuni olarak sahiptirler. Devletin otoritesini kuvvetlendirmek, özelliklerini ve sembollerini korumak, bütün vatandaşlarının, kurumlarının ve medyanın görevidir.
Madde 5. Devlet, bütün parçaları ve memurları, haklı ve anayasal sistemle bağlıdır. Anayasanın ve kanunların, Çeçen Cumhuriyeti'ndeki bütün diğer kural ve standartlara üstünlüğü vardır. Anayasaya aykırı olan kanunlar ve diğer kanuni standartların hukuki yaptırım gücü yoktur. Kamuoyunun bilgilendirilmesi için resmi olarak yayınlanmayan diğer kanuni standartlar vatandaşları bağlayıcı değildir ve mahkemelerde de uygulanmaz. Anayasanın normları doğrudan geçerlidir. Yasama, yürütme ve yargı, Çeçen Cumhuriyeti'nde, birbirlerinden ayrıdır; ve çalışmalarını, devleti oluşturan yapıtaşları olarak bağımsız bir şekilde sürdürürler; birbirleriyle ilişki içinde, dengeleyici olarak görev yaparlar.
Madde 6. İnsan hak ve özgürlüklerine saygılı olan Çeçen Cumhuriyeti'nin dış politikasının temelleri, evrensel normlar, prensipler ve uluslararası haklardır. Bölgesinde ve dünyada, ortak insani değerlere dayanarak barışı hedefler; bütün ülkelerle karşılıklı işbirliğini geliştirmeye çalışır. Uluslararası toplumun, uluslararası haklara dayanarak kuvvetlenmesi için çalışmış olan Çeçen Cumhuriyeti uluslararası organizasyonlara, ortak güvenlik kuruluşlarına ve devletlerarası oluşumlara katılabilir.
Madde 7. Medyaya sansür uygulanamaz. Medya, anayasa ve yasalara aykırı hareket etmeden halkı bilgilendirmekle yükümlüdür. Devlet teşekküllerinin, kamu kuruluşlarının, politik parti veya grupların , kişilerin medya tekelleşmelerine izin verilmez. Medya kuruluşlarının, kurulmaları,hak, zorunluluk ve sorumlulukları kanunla belirlenir.
Madde 8. Çeçen Cumhuriyeti'nde vatandaşların, çalışma örgütlerinin ve her türlü mülkiyet şeklinin ekonomik özgürlüğü ve kanun önünde eşit hakları garanti edilmiştir. Kanunlar, kamu sermayelerini göz önüne alarak, çalışma örgütleri ve şahısların ekonomik özgürlüklerini kısıtlayabilir.
Madde 9. Cumhuriyetteki metalar, devlete ve özel mülkiyete ait olmak üzere ikiye ayrılır. Toprak, yeraltı zenginlikleri, hava, su, hayvan ve bitki yaşamı doğal hallerinde tümüyle Çeçen Cumhuriyeti'nin halkına aittir. Toprağın, vatandaşların, şirketlerin, kuruluş ve organizasyonların mülkiyetine açılması, kamunun yararı ve ihtiyaçları gözetilerek, kanunlar tarafından sağlanır. Mülkiyetin ne şekilde, nasıl kullanılacağı kanunlarla belirlenir.
Madde 10. Çeçen Cumhuriyeti'nin vatandaşlarının özel mülkiyeti kendilerine aittir ve nasıl kullanacağı kendi tasarruflarındadır. Bir kişiye veya gruba ait olan girişimlerin çalışma esasları kanun tarafından belirlenir.
Kanun, kamu yararı için, farklı özel teşebbüs faaliyetlerini yasaklayabilir.
Madde 11. Devlet, insanlarının sağlığını ve yaşamlarının normal şekilde devamını sağlamak için; toprağın, yeraltı zenginliklerinin ve çevrenin korunması için gerekli önlemleri alır.
Madde 12. Çeçen Cumhuriyeti, ana ve çocuğu koruyan, toplumun temel taşı olan aileye gerektiğinde yardım eden ve yaşaması için gerekli maddi imkanları sağlayan bir insan ve nüfus politikası izler. Çocuklar toplumun sürekli sosyal koruması altındadır. Devlet, çocukların okul öncesi tesisleri ve dinlenme yerlerini oluşturmakla ve çocukların sağlığının korunması için gerekli önlemleri almakla yükümlüdür.
Madde 13. Çeçen Cumhuriyeti, gençlerin genel ve mesleki eğitimini sağlamaya; yeteneklerine, isteklerine, eğitim seviyelerine ve toplumun ihtiyaçlarına göre çalışabilecekleri iş imkanlarını oluşturmaya dayalı bir gençlik politikası izler. Devlet, genç aileleri destekleyici programlar geliştirir ve uygular; gerektiğinde barınma ihtiyaçlarını karşılar. Devlet organları, gençlik organizasyonları ile, politik hayatın sorunlarıyla ilgili fikir alış-verişinde bulunur; sosyo-ekonomik, ekolojik ve diğer programların geliştirilmesinde görüşlerini alır.
Madde 14. Çeçen Cumhuriyeti'nde sağlık hizmetleri, sosyal güvenlik, milli eğitim, kültür ve spor hizmetleri ücretsiz ve gelişmiş sistemler bünyesinde hizmet verir. Bu hizmetlerin sağlanması için devlet, maddi ve mali imkanları kullanır.
Madde 15. Çeçen Cumhuriyeti, bilimin, sanatın, edebiyatın, ulusal yaratıcılığın gelişmesi için çalışır; toplumun akli, ruhi ve ahlaki seviyesinin yükselmesi için ortam yaratır. Toplumun ahlaki değerlerini yozlaştıran ürünlerin dağıtımına devlet izin vermez.
Madde 16. Devletin yaşamıyla ilgili en önemli sorular, milli tartışmaya açılır; milli oylamayla referanduma gidilir.
+''+Kaffed
