Çar Adayı Gösterilen Adıge

1552'de Çar IV. İvan döneminde 1552'de ilk Adıge elçileri Moskova'ya gitmiş, Adıgelerle Ruslar arasında ilk dostluk anlaşması imzalanmıştı. 1557 Temmuz'unda ikinci bir Adıge heyeti Moskova'ya giderek Çar IV. İvan'la daha ciddi manada ikinci bir anlaşma yapmışlardı. Buna göre Ruslar'la Adıgeler hep dost kalacaklar, birbirlerine saldırmayacaklar, birinin düşmanı diğerinin de düşmanı sayılacak, düşmana karşı ortak hareket edilecekti. Çar Adıgeleri düşmanlarına karşı koruyacağına ve yardım edeceğine dair yemin etmişti. Çar verdiği sözü tutmuş, bir çok defalar Adıgelere yardım etmiş, onları yalnız bırakmamıştı.

+''+

Çar IV. İvan 1561'de Kabardeylerin büyük Prensi Temırıko'nun kızı Goşney'le evlenmiş, Adıgelerle akraba olmuştu (Goşney 1569'da 25 yaşında vefat etti). Goşney'e Mariya ismi verilmiş, Hıristiyan geleneklerine göre nikahı kıyılmıştı.

Goşney'in kardeşi, yani IV. İvan'ın kayın biraderi Mamsırıko, Çarın emrinde çalışmış, büyük görevler almış, bunları başarılı bir şekilde ifa etmiş, korku bilmeyen cesur bir insandı. Aslan lakabıyla anılırdı. Kolordu, Ordu komutanlığı yaptı. Çok işler başardı, çok zorluklarla karşılaştı fakat hepsinin üstesinden gelmiş, Ruslarla Adıgelerin hep dost ve müttefik kalmasını sağlamış, kendi halkına karşı hep dürüst ve yapıcı olmuştu. Rusya'nın gelişmesinde, güçlenmesinde unutulmaz hizmetler görmüş, Rus tarihinde silinmez izler bırakmıştı. Ruslar ona hayrandı; bugün bile o günden kalma Rus şarkılarında onun ismi övgüyle zikredilmekte.

O vatanını çok severdi ve vatanına çok hizmet etmişti. Sözü çok geçerliydi. Becerikli, cesur, ileriyi görebilen tam bir liderdi. İki halkın barış ve güven içinde yıllarca iyi komşuluk içinde yaşamasında büyük emeği geçmişti. Kendi vatanına bir saldırı olursa ilk silaha sarılan ve en önde savaşan oydu. İnsanlara, değer, cesaret ve güven veriyordu. Rus belgeleri, arşivleri, onu metheden satırlarla doludur.

Hayatı boyunca insanların, doğru dürüst, ahlaklı olarak yetişmesini ve ona göre çalışmalarını istedi, o uğurda çok emek verdi. Bütün bu hizmetleri karşılıksız kalmadı: Tarihte hak ettiği yeri aldığı gibi şarkılara konu oldu, şan ve şöhreti dillerde, zihinlerde kaldı. Onunla ilgili şarkı ve Mamsırıko ismi Rusça'da Kastryuk adıyla anılmakta. Şarkılardaki ifadelerle tarihi belgelerdeki ifadeler biraz farklılık göstermekte. Şarkılarında biraz kasıt, biraz çekemezlik havası hissedilmekte, kendini beğenmiş, kimseyi takmayan, başına buyruk olarak gösterilmekte. Fakat tarihte büyük bir diplomat, becerikli, cesur bir komutan ve gerçek bir devlet adamı olarak zikredilmekte; çarın ilk akıl danıştığı, en güvendiği kişi olarak bildirilmekte.

Mamsırıko'nun üç oğlu olmuştu. Bunlardan Hıristiyan olduktan sonra Dimitriy ismini almış olan Mamsırıko Kanşav, Rus tarihi kaynaklarında Çerkeskiy Dimitriy Mamsırıkoviç olarak geçmekte. O, çok çabuk yükselmiş, bir çok önemli görevlerde bulunmuş, Rus Ordusu'nda Genelkurmay Başkanlığı yapmış, 1619'da Rusya'nın en büyük devlet unvanı olan Boyarin unvanını almıştı. Doğu Rusya'nın bölge valiliğine getirilmiş, on yılı aşkın bu görevi sürdürmüştü.

Gerek babası Mamsırıko'nun ve gerekse kendisinin Rusya'nın oluşmasındaki büyük hizmetleri unutulmamıştı. Mamsırıko Dimitriy'in Moskova'daki evinin bulunduğu caddeye babasının ismi olan Mamsırıkov (Mamsıryukovke, Mamsıryukov) ismi verilmişti.

IV. İvan'ın ölümünden sonra Moskova'da meydana gelen büyük kargaşa ve idari boşluktan sonra Devlet Duması'nın önünde halledilmesi gereken büyük bir problem duruyordu: Rusya'yı idare edebilecek, güçlü, akıllı, becerikli Çarı seçmek. Bunun için çok sayıda meşhur, makam ve mevki sahibi insan aday olmuştu. Fakat Duma şu üç ismi Çar adayı olarak tespit etmişti:

Dimitriy Trubeçkoy

Dimitriy Mamsırıkoviç (Mamsırıko Kanşav)

Mihail Romanov

El kaldırma şeklinde yapılan açık oylamada Duma, Romanov'u Çar olarak seçmiş, böylece 1613'de başlayıp, 1918'de sona eren Romanov sülalesi Rusya'nın idaresini ele almıştı.

Mamsırıkov Kanşav, bu seçimden sonra da uzun yıllar Romanov hanedanıyla birlikte devletin en üst kademesinde görevler almış, hizmete devam etmişti.

["Adıge Xeukh" (Adige Yurdu) adlı eserden çeviren Çurmıt Muzaffer Kalkan]

+'



'+Pşıbiy Yinal

Share