Zaman su gibi akıp gidiyor. 1 Ağustos tarihinde ilk Kosovalı Adığe grubunun vatana gelişi ikinci yılını doldurdu. Bugün Adığelerin tarihine altın harflerle yazılmış durumda. Savaş ateşinden kurtarılan bu insanlara yeni bir yaşam sağlanabilmesi için Adığey Cumhuriyeti yöneticileri, vatandaşları ve dış ülke Adığeleri ellerinden geleni yaptılar. Bugünlerde ise vatanlarına dönenlerin sorunları ile ilgilenme işi Adığey Cumhuriyeti Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'na verildi. Bakan Raziyet Natho ile bu konuda yapılan bir söyleşiyi sunuyoruz.
+''+21 Şubat 2000 tarihinden itibaren vatanlarına dönenlerin (repatriant) sorunları ile ilgilenme görevi Bakanlar Kurulu'nca sizin bakanlığınıza verildi. Bu sürede neler yapıldı?
Sizin de belirttiğiniz gibi birkaç aydan beri vatanlarına dönenlerin sorunlarıyla bakanlığımız ilgilenmektedir. Bu görevin bize veriliş nedeni de dönenlerin daha çok sosyal problemlerle karşılaşıyor olmalarıdır. Bakanlığımızın bu konularda yapması gerekenler hiç de az değildir. Dönenlerin kişisel sorunları yanında onların ikamet edecekleri Mafehable Köyü'nün yapımı da bizim görevlerimiz arasındadır. İlk iş olarak dönenlerin yasalarımıza göre yararlanabilecekleri emekli aylıkları, işsizlik ve çocuk yardımlarını almaları için gerekli çalışmaları yürütüyoruz. Oturma izni ve vatandaşlık kazanmaları ile ilgili sorunlarla uğraşıyoruz. Soydaşlarımızın "mülteci" statüleri olmadığı takdirde Rusya Federasyonu'nun yasalarınca sağlanan haklardan yararlanma imkanları yoktur. Bu sorunları da çözmek için çalışıyoruz. Çalışma alanımız sadece Kosovalılarla sınırlı kalmamakta, daha önce çeşitli ülkelerden dönüş yapmış olan soydaşlarımızı da kapsamaktadır. Bu amaçla da hükümetin oluşturmuş olduğu "Vatanına Dönenlerin Adaptasyon Merkezi" ile ve dönenlerin kendilerinin oluşturdukları DAR Derneği ile ve ilçe yöneticileriyle uyum içerisinde çalışmalarımızı sürdürüyoruz.
Mafehable Köyü'nde 7 evin bitirilerek sahiplerine verildiğini, kalanların da kısa sürede biteceğini duyduk. Bu konuda neler söyleyeceksiniz?
7 evin bitirilerek sahiplerine verilmiş olması sevindirici bir olay olmuştur. Oturmaya hazır olan 7 ev daha yakında sahiplerini bulacaktır. Geri kalan 8 evi ise yaz sonuna kadar bitirmeyi amaçladık. Başkan Putin, bu konuda Başkan Carım'a yardım sözü vermiştir. Rusya Federasyonu'nun Mülteci Hizmetleri Dairesi ile işbirliği halindeyiz. Gerek konutlar için gerekse dönenlerin barınmaları için yaptığımız harcamaların Rusya Federasyonu (R.F.) Hükümeti tarafından bize ödenmesini bekliyoruz. Amacımız kış gelmeden herkesi evine yerleştirmektir. Evlerin yapımı tamamlanınca soydaşlarımızın tümü şimdi kaldıkları Geçici Barınma Merkezi'ni terk edip köylerine yerleşmiş olacaklardır. İkinci grup olarak gelen Kosovalılar için de Maykop'ta 12 daire satın alınarak yerleştirilmişlerdir. Bu dairelerin giderleri de Dönenlere Yardım Vakfı'nca karşılanmaktadır.
Bugün soydaşlarımızın geçici olarak barındıkları ve adına Dönenlerin Adaptasyon Merkezi dediğimiz bina, soydaşlarımız evlerine yerleştikten sonra ne olacaktır?
Bu bina Bakanlığımızca satın alınmıştır. Kosovalıların ikamet zorunluluğu nedeniyle yeterince yeterince onarılamamış ve restore edilememiştir. Kosovalılar'ın oradan ayrılmasının ardından tamir ve restore edilecektir. İsmi aynen korunacak ve bundan sonra dış ülkelerden vatanlarına dönecek olan soydaşlarımız kendilerine bir konut buluncaya ve ülkeye alışıncaya kadar burada ücretsiz kalmaları sağlanacaktır.
Savaş ateşinden kurtarılan insanlara yardımcı olmak tabii ki gereklidir. Bunların dışında başka ülkelerden dönüş yapan insanlarımız da var Adığey'de. Onlardan size başvurular olmuyor mu? Ne gibi problemleri var ve onlara nasıl yardımcı oluyorsunuz?
Vatanlarına dönenlerin sorunları Bakanlığımıza tevdi edildiğinden beri Kosovalılar dışında bir çok insan da bize çeşitli sorunları nedeniyle başvurdu. Örneğin vatanına dönmüş olan bir anne ile kızına kendilerine ev buluncaya kadar merkezimizde yer verdik. Aynı şekilde satın aldıkları eve sahip olamayan ve bu yüzden mahkemelik olan çok çocuklu bir aileye de merkezimizde yer vermiş olduk. Bunlar gibi başka birçok insan daha başvurmuştur. Geldikleri ülkelerde aldıkları diplomaların burada da geçerli olması ile ilgili sorunlar vardır. Üç ayda bir merkezimizde dönen insanlarımızla toplantı yaparak sorunlarını dinliyor ve çareler arıyoruz. Mafehable Köyü'nde kendi parası ile ev yapmak isteyenlere merkezimizin müdürü yardımcı olmaktadır. Kısacası cumhuriyetimizde dönenlere yardım amacıyla kurulmuş vakıf ve DAR Derneği ile birlikte dönenlerin sorunlarını çözmeye ve onlara elimizden geldiğince yardımcı olmaya uğraşıyoruz.
İleriki çalışmalarınızda hangi konulara öncelik vereceksiniz?
Doğrusu bu işin bana verileceğini hiç düşünmemiştim. R.F. Hükümeti bu konuda yapmış olduğumuz harcamaları bize ödeyeceğini vaad etmişti. Bakanlığımız bu amaçlarla bugüne kadar oldukça yüksek sayılacak miktarlarda harcama yapmıştır ve bu paranın bize tekrar geri dönmesini sağlayacağız. Yaptığımız işin bir ulusal görev olduğunu kabul ediyorum ve bu nedenle bir gün dahi bıkkınlık ve pişmanlık duymuş değilim. Önümüzdeki en önemli hedef aramıza dönen insanlarımızı güzel karşılamak ve onların iyi bir yaşam kurmalarına yardımcı olmaktır. Bunu başarabilirsek bu alandaki tüm çabalarımızı boşa gitmemiş sayacağım. Dış ülkelerde yaşayıp vatanına dönüp dönmeme konusunda tereddütlü olan soydaşlarımızın yaptığımız bu çalışmalardan ve dönen insanların başarılarından etkileneceklerine inanıyorum. Bu yüzden bakanlığımız kendisine verilen bu görevi imkanları ölçüsünde yerine getirmeye çalışacaktır.
Röportaj: Aminat Jacemıko
[ 30 haziran 2000 tarihli Adığe Mak gazetesinin "Dış Adığelerin Yaşam Dünyası" ekinden çeviren: İ. Çetao. ]
+''+Raziyet Natho
